Πηγή: Αφροδίτη Πασαλή, «Η Ζωοδόχος Πηγή στην Παναγίτσα Τρικάλων, Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, 17ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, Αθήνα, 23, 24 και 25 Μαΐου 1997
Το μοναστήρι βρίσκεται χτισμένο πάνω σε λόφο σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό της Παναγίτσας. Σε ένα πανέμορφο καταπράσινο τοπίο περιτριγυρισμένο από θαμνώδη βλάστηση. Η Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής υπολογίζεται ότι χτίστηκε πριν το 1761 μ.Χ, τα κελιά του κάηκαν το 1949. Ακριβή ιστορικά στοιχεία δεν έχουν διασωθεί, ωστόσο κάποια στοιχεία που αναγράφονται στους τοίχους του Καθολικού του Ναού, μαρτυρούν ότι κατοικήθηκε από μοναχούς.
Στο Καθολικό του Ναού σώζονται ακόμη και σήμερα με τις επεμβάσεις της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πλήθος τοιχογραφιών Αγίων που χρονολογούνται από το 1834. Το τέμπλο του Ναού αντικαταστάθηκε πρόσφατα μετά τη δωρεά πιστών.
Στο μοναστήρι κατοικεί την τελευταία 8ετια η Μοναχή Βερονίκη. Ενός ανθρώπου που αφιερώθηκε στο Θεό και ουσιαστικά ανέστησε το Μοναστήρι. Προσπάθησε και ανακαίνιση με τη βοήθεια κατοίκων και της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών το κελί της και των βοηθητικών χώρων, ενώ μετέπειτα ασχολήθηκε με το Ναό. Με τη βοήθεια του Θεού, των πιστών της περιοχής, τη μεγάλη στήριξη του σεβασμιότατου μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών κ.κ. Αλεξίου, προσπαθεί για το καλύτερο. Ωστόσο η έλλειψη πόρων δεν αφήνει πολλά περιθώρια για μεγάλες παρεμβάσεις.
Κάθε Σάββατο τελείται Θεία Λειτουργία. Πιστοί του χωριού αλλά και από τα διπλανά χωριά επισκέπτονται προσέρχονται με κατάνυξη, χωρίς καμία επιτήδευση, για να ασπαστούν την Ιερή Εικόνα και να παρακολουθήσουν την Λειτουργία. Στην απέριττη εκκλησία, με χαμηλό φωτισμό, που αποπνέει αβίαστα μια ατμόσφαιρα μυσταγωγική, ικανή να ζεστάνει τις καρδιές των προσκυνητών. Κάθε απόγευμα η Γερόντισσα προσεύχεται μέσω του Εσπερινού ενώ κατά την Μεγάλη Εβδομάδα θα τελούνται οι πρωινές και βραδινές Ακολουθίες. Γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου μετά το Πάσχα.
Είναι ναός αθωνικού τύπου, σταυροειδής εγγεγραμμένος με πλαγίους χορούς και ευρύχωρη λιτή στα δυτικά. Έχει μέσες εξωτερικές διαστάσεις 18.70 x 7.90 m. χωρίς την κόγχη του Ιερού και τους πλαγίους χορούς. Η κόγχη του Ιερού Βήματος είναι ημικυκλική εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ οι πλάγιοι χοροί υπερημικυκλικοί. Οι κόγχες των παραβημάτων εγγράφονται στο πάχος του ανατολικού τοίχου. Ο τρούλος έχει κυλινδρικό τύμπανο και βάση σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου. Το Ιερό χωρίζεται από τον κυρίως ναό με πεσσούς διατομής περίπου 55 x 55 εκατοστά, μπροστά από τους οποίους υψώνεται το τέμπλο.
Στη λιτή υπάρχουν δύο πεσσοί ορθογωνικής διατομής 60 x 60 εκατοστά. που συνδέονται με τους περιμετρικούς τοίχους με τόξα πλάτους 60 εκατοστά. Η επικοινωνία ανάμεσα στον κυρίως ναό και τη λιτή γίνεται με ορθογωνικό άνοιγμα πλάτους 1.40 και ύψους 1.75 μέτρα στο κέντρο, ενώ η οπτική επαφή των δύο χώρων εξασφαλίζεται με δύο παράθυρα εκατέρωθεν του κεντρικού ανοίγματος.
Η είσοδος στο ναό γίνεται από δύο θύρες στη νότια πλευρά, μία τοξωτή πού οδηγεί στο νοτιοδυτικό διαμέρισμα της λιτής και μία με ευθύγραμμο ανώφλι που οδηγεί στο νοτιοδυτικό γωνιαίο διαμέρισμα του κυρίως ναού.
Το μνημείο αποτελεί ενδιάμεσο τύπο δικιονίου καί τετραστύλου ναού. Διαφέρει του δικιονίου κατά τούτο, ότι στερείται τον δύο τοίχων που χωρίζουν το κυρίως Ιερό από τα παραβήματα. Αντί τον τοίχων αυτών υπάρχουν απλά τόξα τα όποια ζευγνύουν τους δύο πεσσούς με τον ανατολικό τοίχο. Η αναλογία του κεντρικού μετα-ξονίου προς τα πλάγια είναι 3.75/1.30 = 2.88. Η ανατολική κεραία του σταυρού έχει μήκος 2.60 μέτρα, οι εγκάρσιες 0.90 μέτρα. Ενώ η δυτική είναι επιμηκυσμένη, φθάνοντας τα 4.00 μέτρα μήκος, με συνέπεια τα γωνιαία διαμερίσματα να είναι ιδιαίτερα επιμήκη. Το κυρίως Ιερό Βήμα καλύπτεται με την ανατολική κεραία του σταυρού η οποία είναι θόλος μικρότερος του ημικυλίνδρου, τα παραβήματα και τα δυτικά γωνιαία διαμερίσματα με τεταρτοκυλινδρικούς θόλους, το κεντρικό τμήμα της λιτής με θόλο μικρότερο του ημικυλίνδρου πού διακόπτεται από εγκάρσιο ενισχυτικό τόξο στο μέσον, ενώ τα τέσσερα πλάγια διαμερίσματα της λιτής με τεταρτοκυλινδρικούς θόλους.
Το σύνολο των θόλων και των τόξων του ναού, εκτός του ανα-δυομένου τρούλου καλύπτεται με ενιαία δίρριχτη στέγη που φέρει λοξές αποτμήσεις στην ανατολική και δυτική πλευρά. Η στέγη καλύπτεται με κεραμίδια γαλλικού τύπου, τα οποία αντικατέστησαν σε πρόσφατη επισκευή τα παλαιά βυζαντινού τύπου. Κάτω από την προέχουσα κατά 30 εκατοστά. στέγη υπάρχει ενιαίο γείσο από δύο προέχουσες σειρές σχιστοπλακών, που συνεχίζεται και στους χορούς. Η κόγχη του Ιερού Βήματος καλύπτεται με ανεξάρτητη χαμηλότερη στέγη.
Χρονολόγηση
Ο ναός είναι κτίσμα του 1761 σύμφωνα με επιγραφή χαραγμένη σε μαρμάρινη πλάκα, εντειχισμένη στην όψη του νοτίου χορού. Στο ναό και σε τμήμα του ανατολικού τοίχου της λιτής διατηρείται ενδιαφέρων τοιχογραφικός διάκοσμος σε αρίστη κατάσταση. Το τέμπλο είναι σανιδωτό, από το παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο όμως σώζονται το βημόθυρο, ή επίστεψη της «Ωραίας Πύλης και η άνω απόληξη που διακρίνονται για το χαμηλό τους ανάγλυφο.
Το μνημείο, παρά τις βαριές του αναλογίες και την έλλειψη μορφολογικών στοιχείων είναι αξιόλογο, γιατί αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα ενδιαμέσου τύπου δικιονίου και τετραστύλου ναού.
